βηρύλλιο ή γλουκίνιο

Χημικό στοιχείο με σύμβολο Be. Ανήκει στη δεύτερη ομάδα του περιοδικού συστήματος, στην υποομάδα των αλκαλικών γαιών, με ατομικό αριθμό 4, ατομικό βάρος 9,02 και 6 ισότοπα. Στη φύση βρίσκεται σε μικρές ποσότητες σε πολλά ορυκτά. Αν και είναι πολύ διαδεδομένο, αποτελεί μόλις το 0,0006% του γήινου φλοιού. Το πιο σημαντικό ορυκτό είναι το διπλό πυριτικό άλας του β. και του αργιλίου, που λέγεται βήρυλλος. Παρόμοιο πυριτικό παράγωγο εμφανίζεται υπό τη μορφή μερικών ποικιλιών, όπως το σμαράγδι και η άκουα μαρίνα, γνωστά από την αρχαιότητα. Τoβ. το απομόνωσε πρώτη φορά ο Βέλερ το 1828 με σύντηξη του μεταλλικού καλίου με χλωριούχο β. Σήμερα παρασκευάζεται με ηλεκτρόλυση του χλωριούχου β. που τήκεται στους 730°-820°C. Το β. είναι μέταλλο φαιού χρώματος με μορφή τελείως κρυσταλλική. Τήκεται στους 1280°C και είναι σκληρό, ελαφρύ και ελατό. Οξειδώνεται με δυσκολία και γι’ αυτό οι επιφάνειές του είναι ανθεκτικές στις ατμοσφαιρικές συνθήκες. Είναι γνωστά μερικά άλατα και ορισμένα ενδιαφέροντα οργανικά παράγωγα του β. Χρησιμοποιείται σε ελαφρά κράματα με προσθήκη μετάλλων, των οποίων αυξάνει τη σκληρότητα και βελτιώνει διάφορες ιδιότητες. Εφαρμόζεται επίσης στην πυρηνική τεχνολογία, επειδή αντέχει στην οξείδωση, στη διάβρωση και στη θερμοκρασία. Το β. είναι το μοναδικό ελαφρύ μέταλλο (ειδικό βάρος 1,84) με υψηλό σημείο τήξης και για τις ιδιότητές του αυτές απέκτησε πρωταρχική σημασία στη διαστημική και πυραυλική βιομηχανία. Τα άλατα του β. είναι τοξικά και ερεθιστικά των αναπνευστικών οδών. Δείγμα κρυσταλλωμένου βηρυλλίου, που προέρχεται από ορυχείο της Βραζιλίας (φωτ. Igda).